Twaalf gewone Amerikanen deden waarvoor Republikeinse senatoren te laf waren: het corrupte, criminele gedrag van Donald J. Trump veroordelen. Ze hielden hun ogen open, keken naar de feiten en de wet, lieten zich niet intimideren of beliegen, en veroordeelden een machtig man voor zijn gedrag. Als er hoop is voor Amerika dan is het in deze simpele vaststelling: wanneer het er op aankomt zijn burgers niet te corrumperen. Jaren geleden riep Trump in zijn over-the-top manier van communiceren dat hij iemand zou kunnen doodschieten op Fifth Avenue en ermee weg zou komen. Het was een uitdaging, een provocatie zelfs. Lang leek Trump, zoals zo vaak, zijn omgeving goed te hebben ingeschat. De twaalf Neyworkers, buergers van zijn eigen stad, moesten er niets van weten.
Trump en de schaamteloos likkende Republikeinen die op bezoek kwamen in de donkere rechtszaal in New York kunnen nu hun favoriete spel spelen: martelaar. De oud-president liet er geen gras over groeien. Alles en iedereen, maar vooral Biden en de Democraten, is erop uit hem te grazen te nemen. Het is een grijsgedraaide plaat, nu met een kras opzij geworpen door deze oprechte burgers, met hulp, niet te vergeten, van een rechter die liet zien hoe goed de gerechtelijke instanties kunnen zijn. Dit laatste is niet helemaal irrelevant in een week waarin een rechter van het Supreme Court met de meest labbekakkerige excuses kwam voor de vlaggesteun van zijn familie voor de putsch pleger.
De zaak zelf zal minder belangrijk blijken dan de veroordeling. En het proces. Er wordt vaak gezegd dat de kiezer inmiddels immuun is voor Trumps capriolen, maar de getuigenis van Stormy Daniels was onthullend in alle opzichten. De aanklagers hadden geen moeite om het te verbinden met de puss* grab-affaire en iedereen wist van de tientallen andere klachten van vrouwen, plus een veroordeling van Trump voor aanranding. Het proces gaf een onthullend beeld van de manier waarop de Trump-wereld omging met mensen, met feiten, met misdragingen en met medewerkers.
Er komt een punt dat zelfs de meest gewillige acolieten en hielenlikkers, en ook kiezers, zeggen: dit is niet iemand die we in het Witte Huis willen. Ook een fijn detail: Trump gaf zijn advocaten instructies die zij niet wilden en die zijn zaak verzwakten. Zo moesten ze ontkennen dat hij seks had met Stormy Daniels. Het laat zien dat de man die als president weigerde advies te aanvaarden en de feiten op hun kop zette, niets geleerd heeft.
Hoewel de drie andere rechtszaken, die algemeen van groter belang werden geacht (en dat nog steeds zijn: het gaat om corrumpering van de rechtsstaat, niet om vervalsing van de boeken), met klassiek Trumpiaans juridisch vertoon en gewillige Republikeinse rechters op de lange baan zijn geschoven, moet de kiezer nu toch meenemen dat ze er zijn. Dat meer veroordelingen mogelijk zijn.
Hoe dit de verkiezingen zal beïnvloeden is ieders gok. Dát ze de verkiezingen gaan beïnvloeden lijkt me buiten kijf staan. Beginnen bij het begin: over vier weken zal het eerste debat plaatsvinden tussen de twee bejaarde heren. President Biden hoeft niets onwelgevoegelijks te zeggen, kiezers weten heel goed wie er tegenover hem staat. Een veroordeelde crimineel, een man wiens succesvolle zakencarriere steeds meer een luchtkasteel lijkt, een president van de chaos, een narcist, een twee maal geïmpeachte president. ‘De burgers van New York’ zal voldoende zijn. De kans dat Donald Trump ontploft, zichzelf opwindt in zijn martelaarsrol en zo laat zien hoe hij er werkelijk bijstaat, is gigantisch. Uitlokken en hem zijn gang laten gaan moet het motto zijn van Biden.
Drie weken later begint de Republikeinse conventie, vier dagen nadat de rechter in New York een straf zal hebben uitgesproken. De suggestie van community service, een soort van activiteit die Trump vreemd is, lijkt me gepast. Iemand suggereerde rommel oprapen in subway stations. Als Trump slim is zegt hij: ik zal uw community service doen in het Witte Huis. Gaat de conventie er nog wat mee doen? Natuurlijk kan er altijd nog een andere kandidaat genomineerd worden, maar dan moet de elite van de Trump-partij tot inkeer komen en de gedelegeerden van Trump overtuigen tegen hun man te stemmen. Het is daarvoor te laat. De elite zit in Trumps zak. Deze putsch pleger had nooit hun kandidaat mogen zijn. Nu is hij het, ze kunnen niet meer terug.
Gaat het de verkiezingen in november beïnvloeden? Laat ik mijn nek uitsteken en zeggen: ja, dat zal het. En het zal Trump de verkiezingen kosten. Volgens recente peilingen zou zeker een kwart van de Republikeinse kiezers niet stemmen op een veroordeelde crimineel. Ik vermoed dat dit het sentiment te laag inschat. Een van de groepen waar Trump toch al zwak stond, vrouwen in de suburbs, zal verder afbrokkelen. Een deel van Republikeinse kiezers zal afhaken, ook al zullen ze niet op Biden stemmen. In elk geval gaat het de campagne beïnvloeden en dus de uitslag.
Even onduidelijk, en niet vatbaar voor enige voorspelling, is hoe de fysieke en psychologische conditie van Trump is. Hij zat er niet lekker bij in de rechtszaal. De getuigenissen waren beschamend, hoe je het ook wendt of keert. Het moet impact hebben, zes weken naar te moeten luisteren zonder dat je je normale roeptoeter commentaar op kunt geven. Hij oogde moe en, mag je het zeggen, verslagen.
Zijn campagnerally’s zijn minder gedreven en enthousiasmerend dan tevoren. Je ziet mensen verveeld met wat anders bezig tijdens Trumps anderhalf uur durend zelfbeklag. De kandidaat zelf kon vaak zijn zinnen niet afmaken of raakte verstrikt in bizarre betogen over Gettysburg, Lincoln en andere onderwerpen waarbij duidelijk werd dat hij veel klokken heeft horen luiden maar geen klepels weet te vinden. Het was lachwekkend als het niet zo deerniswekkend was: deze man is niet geschikt om een wereldmacht te leiden. Ik vermoed dat dit de komende zes maanden, onder hoge druk en steeds vermoeiender, duidelijker en duidelijker wordt. Geen fijne keuze voor de kiezer maar het uit de rails lopen van Trump zal pijnlijker blijken (en onthullender) dan dat van Biden.
Een veroordeling en zelfs een gevangenisstraf kunnen Trump niet uit het Witte Huis houden, mochten de kiezers hem daar willen plaatsen. Maar het geeft hoop dat mocht Trump verliezen, de Amerikanen minder geduld zullen hebben met het spinsel van leugens dat hij dan zal verzinnen om die nederlaag weg te praten. Het lijkt misschien een sprong van deze veroordeling naar 5 november: hij vergroot de kans op een onomstreden verkiezingsuitslag. Maar misschien is dat een te optimistische interpretatie van deze mooie dag voor de Amerikaanse rechtstaat.
